Anka kuşu ile ilgili pek çok efsane ve hikaye bulunmaktadır.
Bir rivayete göre ise Anka kuşu bilgi ağacında yaşamaktadır.
Çok kültürlü ve bilgin bir kuştur. Bu durum çevresindeki herkes tarafından saygı görmesine neden olmuştur. Kuşlar aleminde olumsuz giden, karmaşık konular olduğunda Anka kuşuna başvurulurmuş.
Günün birinde Anka kuşu birden kaybolmuş. Diğer kuşlar ise Anka kuşunu bulabilmek için yollara düşmüş.
Anka kuşunun Kaf dağının ardında olduğunu anlamışlar. Fakat bu vadiye ulaşabilmek için pek çok zorlu vadiyi geçmek gerekiyormuş.

ANKA KUŞU EFSANESİ
Anka kuşu efsanesi yıllardır devam etmektedir.
Şarkılara, masallara, şiirlere konu olmuştur.
Efsaneye göre Anka kuşunu uzaktan aramak yanlışmış. İsteyen sabırla ve gayretle ulaşabilirmiş.

***

'Zümrüdüanka kuşuna ulaşmak için tüm kuşlar bir arada gökyüzüne doğru uçmaya başlamışlar. Ama yolculuk sırasında aralarından bazıları yorulmuş ve düşmüş.'
'Kuşların arasından önce bülbül, güle olan aşkını hatırlamış ve dönmüş
Sonra papağan tüylerini düşünmüş ve dönmüş.
Ardından kartal tepedeki krallığını hatırlayıp bırakamamış.
Onun ardından baykuş yıkıntılarını,
Balıkçıl kuşu da bataklığını özlemiş.
Böylece kuşların sayısı gittikçe azalmış.
Yedi dipsiz vadinin hepsi birbirinden zorlu engellere sahipmiş.'

'NEFS' VADİSİ
'Kuşlar bu vadiye girdiklerinde burada her şeyi bulunca, burayı cennet sanmışlar. Zevk, sefa, zenginlik her şey varmış. Burası çalışmadan her şeyin elde edilebileceği bir vadiymiş. Birçok kuş buraya kendini öylesine kaptırmış ki, birçok kayıp vermişler.'

'AŞK' VADİSİ
'Bu vadi ise sislerle kaplıymış. Buraya girdiklerinde her gördükleri taş, ağaç ve benzer nesneleri bir başka kuş sanmışlar. Birçoğunun gözü kör olmuş ve devam edememiş.'

'CEHALET' VADİSİ
'Burada ise birçok ilginç nesne görmüşler. Fakat çevrelerini önemsemeyi o kadar unutmuşlar ki, ardından düşünmemeye başlamışlar, sonrasında unutmuşlar. Hatta Anka'yı bile unutmuşlar. Sonra akıllarındakiler hafifleyince, gülümsemeye başlamışlar.'

'İNANÇSIZLIK' VADİSİ
'Bu vadi ise her şeyin anlamını yitirdiği bir vadi imiş. Yaralanan ve düşen bir kuşu görüp her birinin başına aynı şeyin geleceğini söylemişler. Anka'ya ulaşsalar da kendilerine yardım edemeyeceğini düşünenler olmuş. İnancını kaybedip geri dönen birçok kuş olmuş.'

'YANLIZLIK' VADİSİ
'Bu vadiye giren kuşlarda bir korku olmuş. Çevrelerindeki diğer kuşları göremez olmuşlar. Sadece kendilerinin kaldığını düşünmüşler. Bazıları tek başına avlanmaya çalışmış, bazıları büyük hayvanlara yem olmuş. Bir arada uçtuklarını unutur olmuşlar.'

'DEDİKODU' VADİSİ
'Bu vadinin her yerinde fısıltılar varmış. En arkada olan bir kuş Anka'nın doğarken tüylerinin yandığını söylemiş, onun önündeki bunu duyup tüylerinin çıkmadığını söylemiş. Bir öndeki kuş tüyleri olmadığı için Anka'nın gizlendiğini söylemiş. Onların önündeki bir başka kuş ise Anka'nın gizlenirken onu görenlere zarar verdiğini söylemiş. En öndeki kuş bunları duyunca, Anka'nın bunlara dayanamayıp kendini öldürdüğünü söylemiş. Bunun üzerine birçok kuş geri dönmüş.'

'BENLİK' VADİSİ
'Kuşlar vadiye girince, her birinin içinde değişik bir his uyanmış. Kiminin kendini beğenmemeye başlamış, kimi her şeyi bildiğini iddia etmiş. Bazıları 'yanlış yoldayız' demiş ve kargaşa çıkarmış. Her kafadan bir ses çıkmış. Her biri en öne geçip liderlik yapmak istemiş.'
'Yedi vadinin üzerinden geçerlerken sayıları git gide azalmış,
Kaf Dağına ulaştıklarında sadece otuz kuş kalmış. Tepeye doğru çıkıp Anka'nın yuvasını bulmuşlar ve öğrenmişler ki, her biri esasında bir Anka'ymış. Kuşların hepsi anlamışlar ki esasında aradıkları kendileriymiş ve bu yapılan yolculuk aslında kendilerine yaptıkları bir yolculukmuş. Yani bilgeliğe ulaşan mükemmel kuş, bu yedi vadiyi geçebilen ve egolarından kurtulabilen kuşmuş. Kısacası yeniden küllerinden doğabilenler.'

***

Mevlana bir sözünde 'Neyi arıyorsan sen O'sundur' der.
Zulmün peşindeysen ZALİMSİN!
Aşkı arıyorsan AŞIK!
İlmi arıyorsan ALİM!
Sabırlı ve gayretli olarak, emek sarf ederek, kendi Anka kuşunuzu yaratabilirsiniz dostlar. Sevgiyle kalın.