Biliyorsunuz geçen haftayı vatandaşı yakından ilgilendiren bir konuyu epeyce tartışarak geçirdik, her ne kadar bedelli askerlik tartışmalarının gölgesinde kalmış olsa da ekmeğe zam yapılma kararı epey konuşuldu tartışıldı! Türkiye Fırıncılar Federasyonu Başkanı Halil İbrahim Balcı ekmek fiyatları ile ilgili yaptığı açıklamada; 'Türkiye'de kilo fiyatı azami 5 lira olan ekmeğin fiyatı, 5 lira 75 kuruşun üzerinde olmayacak. ' diyerek, 'ekmek fiyatlarının kilo fiyatı, 5,75 liranın üzerine çıkmamak kaydı ile maliyetler dikkate alınarak illere göre fiyatların belirleneceğini' belirtmişti.
Bu açıklama üzerine bazı illerde ekmekler %15 zamlı satılmaya başlanmıştı. Şimdi konuya vatandaş açısından bakmaya çalışalım, her şeyden önce Ekmeğe zam yapılabilmesi için Fırıncılar Federasyonu tek başına yetkili değildir. Ekmeğin fiyatına ilişkin tarifeler, sırasıyla, ilgili belediye, Ticaret İl Müdürlüğü, İl Gıda Tarım Hayvancılık Müdürlüğü, ticaret ve sanayi veya ticaret odası ile ilgili odanın temsilcilerinden oluşan komisyonun değerlendirmesinin, ilgili federasyonun ve Ticaret Bakanlığının görüşünün alınmasından sonra Birlik tarafından onaylanır.' Nitekim Ticaret Bakanlığından yapılan açıklamada, Federasyonun tek başına fiyat açıklayamayacağı ifade edilmiştir. Bu nedenle zam ısrarı devam ederse beklemeksizin yetkililer tarafından gerekli denetimler yapılarak zamlı satışlar önlenmeli tüketicinin mağduriyetinin önüne geçilmelidir.
Ayrıca Ekmek fiyatına getirilmek istenen %15 zam açıklamasının gerekçesi ise maliyetlerdeki girdiler gösterilmektedir. Tarımda uygulanan Neoliberal politikalar ve beraberinde tarımsal kitlerin özelleştirilmesi, anavatanı olduğumuz buğdayda her yıl artan oranda ithalatın olması, kısacası uygulanan yanlış tarım politikalarının faturası ekmeğe zam yapılarak yoksul vatandaşa kesilmemelidir kesilemez.
8 ay önce ekmeğe zam yapıldı diyemeyenler gramajı düşürerek gizli zam yaptılar, Bugünse ekmek maliyeti dayanılmaz hale gelip ekmeğe zam diye biliyorlar, Girdi maliyetlerinin düşürülmesi isteniyor ise bunun için etkin bir tarım politikasına ihtiyaç vardır. Bunun için gerekli çalışmalar yapılmalıdır.
Bir de en önemli nokta nedense Ekmeğe yapılacak olan zam; en çok güçsüz olan yoksul Tüketiciyi etkilemesine rağmen, fiyat tespit komisyonlarında Tüketici örgütlerinin temsilcisi bulunmamaktadır! Bir çok alanda olduğu gibi bu alanda da tüketicinin evrensel hakkı olan temsil hakkı yok sayılmıştır. Ve görüşümüz şudur ki Esnaf ve Sanatkarlarca Üretilen Mal ve Hizmetlerin Fiyat Tarifeleri Hakkında Yönetmeliğin 5 inci maddesinde belirtilen fiyat tespit komisyonuna tüketici örgütleri de yer almalıdır.
Örneğin İstanbul da 250 gr halk ekmeğinin fiyatı 0,75 kuruştur. Maliyeti gerekçe göstererek zam yapanlara sormak gerekir, İstanbul halk ekmek zararına mı satılıyor, fiyat farkı iki katı olabilir. Eğer halk ekmek maliyetine ekmek satışı yapıyor ise, sizler yüzde yüz ticari kar ile mi ekmek satışı yapmak istiyorsunuz?
Unutulmaması gereken bir konuda maliyetlerin yükselmesinin diğer bir yönünün ise fırıncı enflasyonun olmasıdır, merdiven altı fırınlarının her geçen gün artmasıdır. Üretim/Tüketim planlaması yapılmaması nedeniyle ihtiyaç fazlası fırınların açılması, girdi maliyetlerini yükseltmekte, ihtiyaç fazlası imalat ise israfa neden olmaktadır. Bir çok fırının depoları rafta kalmış ekmekler ile doludur.
200 gram üzeri ekmek gramajları 10 ve katları olarak artmaktadır. Ekmek raflarında etiket yönetmeliğine göre etiket uygulaması yapılmamaktadır. Fırınlarda, market ve bakkallarda ekmek fiyatları 1,00 ila 1,25 arasıdır, ekmeğin gramajı birbirine çok yakındır. Ancak raflarda ekmek ile ilgili bilgi bulunmamaktadır. Vatandaş ekmek alırken gramajı fiyatından anlaması istenmektedir!. Bu uygulama tüketiciyi istismara açıktır. Denetim mekanizması yoktur, ekmeğin gramaj ve fiyatını belirten etiket ve ekmeğin katkı maddelerini gösterir açıklayıcı bilgiler yoktur. Sonuç olarak Fırıncılar federasyonu zam kararından önce bu bilgileri sağlamanın çalışmasını yapması gerekir.
Yoksulun açlığını giderecek ekmeği ile oynanmaması için, ekmeğinin küçülmemesi için, önce dikkate değer bu konular gündeme getirilip Ekmeğe zam kararı geri alınmalıdır.