Altın öğün olarak nitelendirilen sabah kahvaltısının ülkemizde vazgeçilmezleri arasında yer alan peynirin çok değişik çeşitleri bulunmaktadır. Böreklerde, tatlılarda, ana yemeklerde bile kullanılan peynir koyun, keçi,deve ve manda sütünden yapılan bir gıda maddesidir. Beyaz peynir, kaşar peyniri, tulum peyniri en çok üretimi yapılan çeşitlerdir. Bunların yanı sıra krem, çeçil, küflü, kaşar, çökelek, otlu, keçi, abaza, civil, örgü, torba ve bunun gibi birçok başka çeşiti de bulunmaktadır. Sütten elde edilen peynirin besin içeriği üretiminde kullanılan süte, kullanılan katkı maddelerine, üretim tekniğine, depolama ve olgunlaştırma koşullarına bağlı olarak değişmektedir. Peynir yüksek kalitede protein, yağ, kalsiyum, fosfor, A , B grubu vitaminler yönünden zengindir. Peynir proteininin biyolojik değeri yüksektir, miktarı peynir çeşidine ve işleme metoduna göre farklılık göstermektedir.
Peynirin içinde bulunan tryptophan amino asidi, melatonin ve seratonin salgısı oluşturarak iyi bir uykuya ve insanın kendisini mutlu hissetmesine yardımcı olmaktadır. En çok tüketilen çeşit olan beyaz peynir yüksek oranda protein yanında karaciğere faydalı olan lesitin maddesini içermektedir. Peynirde bulunan, sütten gelen yağ iyi bir doku oluşturur ve tad verir. Peynirin yağ ve kuru madde oranı arttıkça, kalori değeri yükselmektedir. Peynirin yapıldığı sütün yağı, peynirin aromasını zenginleştirmekte, kalitesini artırmakta ve kolay hazmolabilir hale getirmektedir. İnsan vücudu enerji ihtiyacı, vitaminlerin emilimi ve sıcaklığının korunması için yağa ihtiyaç duymaktadır. Tam yağlı bir beyaz peynir ve kaşar peyniri %20-30 yağ içermektedir. Yağ oranı yüksek olan peynirler büyüme çağındaki çocukların diyetinde yer almalı, ancak kalp- damar problemini artırdığından, bu konuda sorunu olanlar yağsız beyaz peynir, lor peyniri, su oranı yüksek süzme peynir gibi yağı az olanları tercih etmelidir. Yağsız peynirlerin tadı az olsa da vücudun protein ihtiyacının karşılanmasında önemlidirler.
Peynir de ham maddesi süt gibi iyi bir kalsiyum kaynağıdır. Kalsiyum güçlü kemik ve diş oluşumu ve korunması için iyi bir mineraldir. Tüm hücrelerin ve sinir sisteminin çalışmasında, kasların kasılmasında, kanın pıhtılaşmasında görev almaktadır. Peynirin içindeki kalsiyumun biyolojik değeri yüksek ve kullanılabilir formda olmasından dolayı kadınların, yaşlıların, hamilelerin, emziren kadınların, gelişme çağındaki çocukların peynir tüketmeleri gereklidir. En çok tüketilen çeşit olan beyaz peynirin kuru madde oranı düşük olduğu için kalsiyum oranı da düşüktür. Kuru madde miktarı yüksek olan kaşar peynirinde ise kalsiyum oranı daha fazladır. Krem peynirinin kalori ve yağ oranı sert peynire benzese de daha az kalsiyum içermektedir. Peynir kalsiyum yanında önemli bir diğer mineral olan fosforu da içermektedir. Fosfor kalsiyumla birlikte olduğunda daha etkili olmaktadır. Fosfor kemik ve dişlerin oluşumunda kalsiyumla birlikte görev almaktadır. Doku tamirinde, protein sentezinde, karbonhidrat ve yağların vücut tarafından kullanımında, böbreklerin fonksiyonu, kas ve sinir aktivitesi için de fosfor gereklidir. 100 g yumuşak peynir, günlük kalsiyum ihtiyacının % 30-40 ını, günlük fosfor ihtiyacının da % 12-20 sini karşılayabilmektedir. Sert peynirler günlük kalsiyum ihtiyacının tümünü, fosfor ihtiyacının da % 40-50 sini karşılayabilmektedir.
Peynir sağlıklı bir cilt ve gözler için çok faydalı olan, yaşlanmaya, kansere ve kalp hastalıklarına yol açan maddeleri nötralize etmeye yarayan A vitamini yönünden önemli bir kaynaktır ve yağ oranı arttıkça bu vitaminin kullanılabilirliği artmaktadır. Peynir B grubu vitaminleri de içermektedir. Beyaz peynir B2, B6 ve B12 için iyi bir kaynaktır. B12 unutkanlık, zihin dağınıklığı ve kansızlığa iyi gelmektedir. Peynirin olgunlaşması sırasında sentezlenen B vitaminleri, kan dolaşımı, kalp ritminin düzenli olması, kas kasılması, böbrek faaliyetleri, sinir iletimi, kolestrol ve yağların azaltılması gibi pek çok işlevde rol almaktadır.
Kaşar peyniri iyi bir çinko ve magnezyum minerali kaynağıdır. Keçi peyniri ve beyaz peynir D vitaminince zengindir, peynirin yağ oranı arttıkça D vitamininin yarayışlılığı artmaktadır. Tuz peynir yapımında mutlaka kullanılmaktadır. Lor peynirinde tuz oranı düşükken, kaşar ve tulum peynirinde uygun oranda, örgü peynirinde ise oldukça yüksektir. Örgü peyniri gibi fazla tuz içeren peynirler tansiyon hastaları için zararlı olabilir. Sağlıklı peynir çeşitleri yağsız, az yağlı, tuzsuz veya az tuzlu beyaz peynir ve keçi peyniridir. Fazla olgunlaşmış peynirler migreni tetikleyebilmektedir. Penisiline alerjisi olan kişiler küflü peynir tüketmemelidir. Kalp , böbrek hastalığı ve yüksek tansiyonu olanlar tükettikleri peynir cinsine dikkat etmelidirler.
Peyniri küflenmekten korumak için, sirkeye batırılmış bir kağıt havluya sarıp, plastik bir poşete konulmalıdır.