RÖPORTAJ: MELTEM KARAKAŞ KAYA

Pandemide azalan işler nedeniyle tezgaha usta alamadıklarını söyleyen Çağla Temel, 'Hangi dakika paket siparişinin geleceği belli olmadığı için tam ders zamanında çalışmak zorunda kalıyordum. Bu sefer de hangisini tercih ediyorsunuz? Tabi ki ekmek teknenizi tercih ediyorsunuz' dedi.

Sosyal hayatının sıfırlandığını ve bazen çok yorulduğunu anlatan Çağla, 'Bazı zamanlar yoğun oluyor bazı zamanlar da hiç iş olmuyor. Yoğun olduğunda vücut yoruluyor, yoğun olmadığı zaman da beyin yoruluyor. Neden olmuyor, neden iş yok diye düşünüyorsunuz. Esnaflık gerçekten zormuş' dedi.

Öncelikle seni tanıyabilir miyiz Çağla?
Eskişehirliyim. 1994 doğumluyum. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi'nde Karşılaştırmalı Edebiyat bölümü öğrencisiyim. Pandemiden dolayı yaklaşık son bir yıldır eğitimime ara verdim. Derslerime giremedim. Kendi fast food ve kokoreç dükkanımız var. Dükkanda çalışıyorum. Şu anda da mecburen tezgahta kendim çalışıyorum ve aileme destek oluyorum.

BELİMİZİ DOĞRULTAMADIK

Ailen esnaf. Pandemiden de en çok etkilenen kesimlerden biri esnaf ama senden dinleyebilir miyiz pandemiden ailenin nasıl etkilediğini?
Olumlu etkilenme yok gerçekten. Paket servise dönmesi gerekirken işlerimiz tam tersine zayıfladı. Çünkü insanlar virüsten dolayı korkuyorlar. Sipariş oranı azalıyor o yüzden. Ya da daha bilindik firmalardan söylüyorlar. Özellikle ilk zamanlar ailemin dükkana fazla gelmesini istemedim yaşlarından ötürü. Pandeminin ilk zamanları tek başıma çalıştım. Ailemi riske sokmak istemedim. Bizim dükkanımız Bağlar tarafındaydı ama işlerin düşmesinden ve oradaki dükkanın kirasına gelen zamdan ötürü şimdi Cumhuriye Mahallesi'ndeyiz. İşler düşünce kirayı ödemekte zorlandık. Kimse anlayış göstermedi. Kiramıza zam geldi, vergimiz, stopajımız devam etti. Ödeyebilecek durumda değildik. Gelir olmayınca nasıl ödeyeceksin? Dükkanın kirası, faturaları derken belimizi doğrultamadık. Sürekli işler olumsuz gitmeye başladı. Mecburen dükkanı kapatmak yerine taşımayı tercih ettik.



MECBUREN ARA VERDİM

Pandemi sizi sadece ekonomik olarak etkilememiş. Sen de eğitimine ara vermek zorunda kalmışsın. Bu da zor olsa gerek..
Virüsten dolayı ve işlerin çok yoğun olmamasından ötürü ben kendim dükkandaydım. Online eğitimde biliyorsunuz ki bilgisayara bağlı kalıp da derslere tam olarak katılmam gerekiyordu. Fakat hangi dakika paket siparişinin geleceği belli olmadığı için tam ders zamanında çalışmak zorunda kalıyordum. Bu sefer de hangisini tercih ediyorsunuz? Tabi ki ekmek teknenizi tercih ediyorsunuz. Eğitim ara vermek konusu şu şekilde: Derslere aktif bir şekilde katılamadığım için ve yabancı dil edebiyat bölümünde olduğum için ağır makaleler vardı. Makalelerin çevirileri kolay olmadığından eğitimime mecburen ara verdim. Üç tane dersim var ve tezim var. Tez yazımı da kapsamlı bir şey ama dükkanda bu mümkün olamadı. Ama boş yere harç ücreti ödüyorum. Katılamıyorum. Bu süreçte harç ücretlerine de zam geldi. 481 lirada 523 liraya çıktı. Yüz yüze eğitim değil. Sadece bilgisayardan kendi imkanlarımızla girmeye çalıştığımız derslere neden zam geldi bilmiyorum. Çünkü okulun hiçbir şeyinden faydalanmıyoruz.

Yüz yüze eğitimin başlamasını ister misin peki?
Yüz yüze eğitim başlarsa Eskişehir'e öğrenciler gelir. Öğrencilerin gelmesi demek esnafın rahatlaması demek. Yüz yüze eğitim olursa belki buraya da tezgah için usta alınır. Tezgaha usta alınırsa bu defa ben boşa çıkarım. Okuluma da rahatlıkla giderim. Tamamen eskisi gibi olur. Ben isterim yüz yüze eğitimin başlamasını. Ama sağlıkla ilgili konuda da gaddar olamıyorsun. Vakaların artması da korkutuyor. Çok kötü bir durum. İki arada bir derede kalıyorsun.

Eğitimine bir süre ara vermek zorunda kalmışsın. Bu sürecin senden götürdüğü şeyler vardır elbet ama sana kattığı şeyler var mı?
Getirisi de oldu. Ticareti öğreniyorsun, işi öğreniyorsun. Ben paket kuryeliğini, motor kullanmayı öğrendim. Hiçbir şekilde kendime güvensiz değilim. Tam tersine özgüvenim yükseldi. Bu zor süreçte ailemle birlikte oldum, onları daha iyi tanıdım. Birbirimize daha çok destek olduk.

AİLE İÇİ DAYANIŞMA OLDU

Eğitimine ara vermene ailen nasıl bakıyor?
Çok üzgünler bu konuda. Onlar çünkü her zaman okumamı istedi. Bugünlere beni onlar getirdi, onlar beni okuttu. Şimdi de ben onlara kendimi borçlu hissediyorum. O yüzden bu sıkıntılı süreçte onların yanında olmak istiyorum. Bazen dükkanı kapatalım diyorlar hatta ama ben dükkanı kapatmak istemiyorum. Aile içi dayanışma oldu bu süreç bizim için.



BAZEN VÜCÜT BAZEN
BEYİN YORULUYOR

Dükkanda çalışmak zor oluyor mu?
Bazı zamanlar çok zorlanıyorum. Sosyal hayatım sıfırlandı. Dışarı çıkamıyorum, arkadaşlarımla buluşmak istediğim zamanlarda dükkandayım. Dükkanda çıktığım zamanlarda yasak saatleri başlıyor. Hafta sonu zaten yasak bir yere gidemiyoruz. Bunların zorluğu oluyor eğitimin dışında. Kendime zaman ayıramıyorum. Sürekli koşturmaca oluyor her şey. Bazı zamanlar çok yoğun oluyor bazı zamanlar da hiç iş olmuyor. Yoğun olduğu zaman vücut yoruluyor, yoğun olmadığı zaman da beyin yoruluyor. Neden olmuyor, neden iş yok diye düşünüyorsunuz. Esnaflık gerçekten çok zor bir şeymiş. Biraz aileme de üzülüyorum. Benim yaşım genç bir şekilde kaldırırım ama onlar için zor oluyor, yoruluyor. pandemiden önce tezgahta birisi varken onlar fazla yorulmuyordu ama son bir yıldır çok yoruluyorlar. Bu beni üzüyor.

Sence ne zaman düzelir işler?
Eski zamanlara dönmemiz tamamen insanlara bağlı. İnsanların dikkatli olması lazım. AVM'lere doluşunca bu virüs bitmez. Herkes ihtiyacı yokken bile dışarı çıkıyor, AVM'lere gidiyor. Hafta sonu eline iki ekmek alan Eskişehir'i turluyor. Kendimiz çok bilinçsiziz. Zorunlu olmadıkça dışarı çıkmamalı insanlar. İlk üç ay daha çok kısıtlama vardı. Kimse yoktur dışarı. İnsanlar daha korkuyordu. Şu anda mutasyonlu virüs var ama insanlar çok rahatladı. Önlem alınması lazım. Aslında 15-20 gün tam kapanma olsa virüs bayağı azalır.

İNANCIMIZ KALMADI

Okuduğun bölümden ziyade sanki şu an ticarete daha çok kafa yoruyor gibisin değil mi?
Kendi bölümümle ilgili zaten iş yapar mıyım diye düşünüyorum. Ne yapacağım diye düşünüyorum. Çünkü esnaflığa alıştım, buradaki işe alıştım. Nereden ne alınması gerekir? Nerede ticaret yapılır? Hayatı çok erken öğrendim. Belli bir sorumluluğun olunca böyle oluyor. Mezun olunca kendi işimi de yaparım belki ama şimdi bir süre uzak kalınca geleceğe karşı inancımız azaldı. İş imkanı zaten pek yok.



'KEŞKE OKUMASAYDIM' DİYEN VAR

Çevrede pandemiden ötürü farklı ya da senin gibi mağduriyet yaşayan arkadaşların var mı?
Barlar Sokağı'nda çalışan birçok arkadaşımız işsiz kaldı. Kimisinin internet, bilgisayar olanağı yok. Dersleri takip edemiyorlar. Güzel bir dereceyle mezun olup şu an inşaatta çalışan arkadaşlarım da var. Bu insan edebiyat bitirmiş. İşsiz olan çok arkadaşım var. Pişman olan çok arkadaşım var. Keşke okumasaydım, zamanında sanayiye girip çalışsaydım bir mesleğim olurdu diyen arkadaşım da var.

İŞİMİZİ KOLAYLAŞTIRSINLAR

Son olarak buradan yetkililere ve vatandaşlara neler söylemek istersin?
Bir üniversite öğrencisi olarak şunu söyleyebilirim: Gelen öğrencilerin imkanlarını kısıtlamamaları gerekiyor. Şu an öğrenciye ihtiyacımız olduğu bir dönemdeyiz. Öğrencinin aslında ne kadar değerli olduğunu bildiğimiz dönemdeyiz. Bu virüs şakaya alınmaz. İnsanlıktan insanlık, ekonomiden ekonomi, saygıdan saygı gitti. Hoşgörü diye bir şey kalmadı. Çünkü herkesin sinir stresi arttı. Herkes çok gergin. Mecbur kalmadıkça insanlar dışarı çıkmasınlar. Bu virüs bitsin, ekonomi düzelsin. Yetkililerden de bizlere destek olmalarını bekliyoruz. Bize aylık 750 lira kira yardımı bir şeye yaramıyor. Yanımızda bir tane kurye var. Aylık maaşı 4 bin lira. Bunu ödemek kolay değil. Dükkanın kapısını bedavaya açmıyorsunuz. Giderleriniz oluyor. Yetkililerin esnafın yanında olmasını bekliyoruz. HES Kodu gelsin bize de. AVM'lerde var HES Kodu. Biz de HES Kodu ile alalım müşteri. Bizim işimizi kolaylaştırsınlar. İşlerimizi zora sokmasınlar. Dükkanı kapatmak dert, açmak dert. Kredi borçlarımız var dükkanı kapatamıyoruz. Hem eğitim hayatını hem ekmek tekneni devam ettirmek istiyorsun ama şu an ikisi bir arada olmuyor. Bakın esnaf şu an mutsuz. Her şey çok zamlandı. Fiyatları incelesinler. Aldığımız ürünlere gelen zamları görsünler. Ben bir yıldır alışveriş merkezine gitmiyorum. Çünkü gıda sektöründe çalışıyorum. Çok fazla esnaf kepenk kapattı. Buralarda çalışan insanlar var. Onların aileleri var. Kolay değil. Umarım bir an önce düzelir.
Editör: TE Bilisim