20 Aralık tarihinde açıklanan kararlar ile yeni bir bankacılık ürünü açıklandı. Devlet garantili ve kura endeksli TL mevduat hesabı. Bunun iki ayağı var. İlki, 20 Aralık tarihinden önce mevcut olan bankanızdaki döviz hesabını TL ye çevireceksiniz ve vade sonunda dövizde artış faiz getirisinden fazla ise aradaki fark size ödenecek. İkincisi ise elinizdeki TL birikimini götürüp bankaya yatıracaksınız ve kura endeksli hesap açılacak. Vade sonunda yine döviz artışı faizden fazla ise aradaki fark size ödenecek. Vade sonunda hem ana para hem de faiz ve fark ödemeleri TL olarak yapılacak. Yani ben dolar bozdurup TL hesabına çevirdim ama şimdi dolarımı istiyorum diyemezsiniz.
Bankalardaki mevduatın yüzde 62'sinden fazlası döviz hesabı. Bunun rakamsal karşılığı yaklaşık toplam 231 milyar dolar. Maliye ve Hazine Bakanı'nın açıklamasına göre bu mevduatın bireysel mevduat tutarı 169 milyar dolar ve yeni sistem açıklandıktan sonra bireysel döviz mevduatı 162 milyar dolara düşmüş. TL mevduatı daha az maalesef. Şimdiye kadar yeni sisteme göre yapılan başvuruların rakamsal değeri 59,8 Milyar TL olarak açıklandı. Bu rakamın ne kadarının doların bozdurulması sonucu TL ye dönüşen hesap, ne kadarının TL olarak açılan hesap olduğu açıklanmadı.
Bir kamu bankasının sitesinde faiz hesaplama aracı bulunuyor. Buna göre bu bankaya paranızı yatırdığınızda ne kadar getirisi olacağını görebilirsiniz. Yeni sisteme göre en kısa vade 3 ay yani 92 gün olarak uygulanıyor. Bankalar Merkez bankası politika faizi olan % 14'ten en fazla 3 puan fazla faiz oranı açıklayabilir. Yani azami faiz oranı yüzde 17 ile sınırlandırıldı.
Ayşe teyze bankada 20 Aralık'tan önce mevcut olan dolar hesabını kura endeksli TL hesabına çevirirse ne kadar faiz alacağını hesaplayabiliriz. Banka şimdilik 92 gün için yüzde 14.50 faiz oranı uyguluyor. Merkez bankasının her gün saat 11'de açıkladığı kur oranına göre dolar TL ye çevrilecek. 27 Aralık'ta Merkez Bankası dolar kur oranını 11.43 olarak açıkladı. Ayşe teyzemiz o gün yeni ürünü satın alarak 100 bin dolarını TL mevduata aktardı. 1 dolar 11.43 olarak açıklandığı için hesaba yatan parası 1.143.000 TL. 92 gün sonra bankadan alacağı faiz miktarı 38.317,12 TL.
Peki Ayşe teyzenin 27 Aralık tarihinde 11.43 olan dolar kuru 92 gün sonra ne olacak. Aynı miktarda kalırsa veya düşerse sorun yok. Peki ya artarsa?
Vade sonunda yani 92 gün sonra dolar kuru 12.50 TL olursa Ayşe teyzenin 100 bin dolarının karşılığı 1.250.000. TL olacak. Yani dolar olarak kalsaydı parası, 92 gün sonra kazancı 107.000. TL olacaktı. Ama bankanın verdiği faiz kazancı 38.317,12 TL. Ayşe teyzenin kaybı 68.682,88 TL.
İşte yeni düzenlemeye göre Ayşe teyzenin bir zararı yok. Merkez bankası Ayşe teyzenin kur farkından dolayı uğradığı kaybı kendisine vade sonunda ödeyecek. Ayşe teyze zarar etmeyecek ve dolardaki artış dikkate alınarak bankanın verdiği faize ilaveten aradaki fark da kendisine ödenecek. Yani bankanın faiz hesabına göre vade sonunda toplamda 1.181.317,12 TL alması gerekirken dolardaki artış nedeniyle 1.250.000 TL alacak.
Aradaki farkı kim ödeyecek peki. Bankada mevduatı olan veya olmayan, yastık altında doları olan yada olmayan herkes Ayşe teyzenin kar kaybını karşılayacak. Önemli olan Ayşe teyzemizin daha fazla kazanması ve hiç zarar etmemesi.
Ayrıca başka bir tehlike daha var. 3 Ocak'ta enflasyon oranı açıklanacak. % 30'dan fazla çıkması tüm ekonomistlerin beklediği bir durum. Ama kamu bankalarının verdiği faiz oranları ve Merkez bankasının açıkladığı politika faizi ortada. En son yüzde 14 olarak açıklandı. Enflasyonun mevduat faiz oranının iki katından fazla olduğu bir dönemde vatandaşın parasını bu sistemde TL olarak ne kadar daha tutabilirsiniz. İktidarın ek tedbirler alması kaçınılmaz olacak zira döviz tekrar ralli yapabilir.
Tüm dünyada enflasyonda ciddi bir artış var. Yurt dışından sadece mamul madde değil enflasyonda ithal ediyoruz artık. Hem Amerika hem Avrupa hem de Asya ülkeleri enflasyonla mücadele etmek için faiz artışı yapmaya karar verdi. ABD Merkez Bankası 2022 de 3 kez, 2023 de 3 kez olmak üzere toplam 6 kez faiz artırımı yapacağını şimdiden ilan etti. Peki ya Türkiye?
Biz böyle bir zamanda inatla ve ısrarla faiz indirmeye devam ettik ve dövizin önüne geçemedik. Maliye ve Hazine Bakanı son açıklamasında faiz artırımı düşünmediklerini açıkladı. Enflasyon oranı son yıllara göre çok yüksek seviyelere geldi. 3 Ocak'ta açıklanacak enflasyon oranı sonrasında piyasalardan bir tepki gelmesi kuvvetle muhtemel. Umarım ülkenin ekonomi kurmayları ve bürokratları bu ihtimalleri önceden öngörüp gerekli tedbirleri almıştır.