'İnsanoğlu –hayatında, düşüncesinde, açlığında ve hırsında, cimriliğinde ve zalimliğinde ve aynı zamanda iyi kalpliliğinde ve cömertliğinde-bir iyilik-kötülük ağıyla kıskıvrak sarılmıştır.' (s.453)

***

Bu gün kült bir edebiyat eserini ele alalım istedim.
'Cennetin Doğusu'
Nobel ödüllü yazar John Steinbeck'in Gazap Üzümleri, Fareler ve İnsanlar, Bitmeyen Kavga gibi eserlerinin -gölgesinde görünen; ancak bana göre en iyi romanı.
Zaten, Steinbeck bu eserine şu cümlesiyle hak ettiği değeri veriyor:
'Bugüne kadar yazdıklarım, bu kitap için hazırlık niteliğindeydi.'

***

1952 yılında yayınlanan eser, bizi 20 yy başındaki Amerika'ya götürüyor.
Hayatları Salinas Vadisi'nde kesişen, ayakta kalma savaşı veren iki aile üzerinden; herkeste var olan acı, sevinç, keder, başarı, ihanet, sevgi ile dolu yaşam sarmalının içindeki çelişkiler yumağında buluyoruz kendimizi.
Kitabın örgüsel anlatımı, kutsal kitap metaforlarına gönderme yapılarak, özellikle Habil ile Kabil öyküsünden esinlenerek sağlam bir şablon oluşturuyor.
Farklı kuşaklar boyunca kardeşler üzerinden iyilik ile kötülük, doğru ile yalan, güzellik ile çirkinlik, erdemlilik ile ahlaksızlık, çılgınlık ile bilgelik, kardeşlik ile kıskançlık;
Kısacası 'insan ile insan arasında asırlardır bitmeyen savaş' gözler önüne seriliyor.

***

Roman, zaman ve mekan geçişlerinde rahatsız etmeyen güzel işlenmiş bir olay örgüsüne, muazzam betimlemelere, sağlam bir temaya, hem yerli yerindelik taşıyan hem de uç noktalarda yaşayan karakter çeşitliliğine sahip.
Vicdansızlık abidesi Cathy'ye kızarken,
Dağınık hayatına giren tek aşkının ihanetinden sonra çöküşe geçen, amaçsız bir boşlukta ileri geri debelenen Adam için kızgınlık ile acıma arasında bir duyguya kapılıyor insan.
Birikimlerini ve yaratıcılığını paraya tercih etmiş Samuel; hayalleri, bilgisi ve sabrıyla Uzakdoğu bilgelerini andıran Lee; saf duygularıyla kendine hayran bırakan Aron; kurnazlığı ve kıskançlıklarıyla öfke uyandıran Calep…
Yeni yüzyıla tanıklık eden Amerikan toplumunun üyelerini temsil eden, Samuel'in her biri farklı özellikler taşıyan çocukları…
Saf, akıllı, kurnaz, bilge, çalışkan, tembel, yakışıklı, hayalci, iyi ve kötü olarak yaratılmış karakterlerin, özelikle Adam ile Charles, Aron ile Calep üzerinden Habil ile Kabil'in nefesi hissediliyor.

***

Steinbeck romanın uzun anlatısı içerisinde kendi felsefi mesajlarına da bol bol yer veriyor.
Klasik kategorisinde olmasına rağmen, o ağırlığı taşımadığından,
Karışık duygular içinde, hep ilerisi için merak edilerek, ama bitmesi istenmeyerek, akıcı anlatımı nedeniyle sıkılmadan okunabiliyor.
Okuma sonrasında etkisinde kalacağınızı garanti ediyorum.
Mutlaka okunması gereken bir kitap.

***

'… bu kişisel saklambaç oldukça yaygın bir şey. Bazı insanlar da hayatları boyunca ebe oluyor, umutsuzca ebe.' (s.530)