Orduya Yardım İçin 3 Numaralı Tekalif-i Milliye Emri (7.8.1921)

Madde 1- Ordu ilbas ve teçhizinin tevsien tedariki için berveçh-i atî tedabir ittihaz edilecektir. Bu tedabirin tatbikinden bir numaralı emirde vazife ve sûret-i teşekkülleri bildirilen Tekalif-i Milliye Komisyonları mesuldür.
a-Tüccar ve ahali yedinde mevcut bi'l-umum rengi ne olursa olsun çamaşırlık bez, Amerikan, patiska, pamuk, yıkanmış yün, yıkanmamış yün, tiftik, fantezi kumaşlar hariç olmak üzere erkek elbisesi imaline Salih her nevi yazlık ve kışlık kumaşlar, kalın bezler, kösele ve iğne, taban astarlığı, sarı ve siyah meşin, sahtiyandan mamul yemeni, çarık, potin, çarık imaline mahsus deri, demir, kundura çivisi, tel çivi, kundura ve saraç iplikleri, nallık demir, veya mamul nal, mıh, yem torbası, yular, belleme, kolan, kaşağı, gübre ve sicim ve urgan stoklarından yüzde kırk miktarına Tekalif-i Milliye Komisyonlarınca derhal vazı'yet edilecek ve takdir-i fiyat edilerek alınan miktar-ı mübeyyîn olmak üzere komisyonun imza ve mühürlerini havî kuruşlu bir mazbata sahib-i yedine verilecektir.
b- Dahildeki malzemenin bu suretle bir kısmının alınmasından mütevellit fiyat farkını tevzin için hariçten gidecek bu cins malların yüzde onu dahi iskelelerde aynı şerait dahilinde ordu ihtiyacatı için alınacak, yüzde doksanına katiyen müdahale edilmeyerek eshabının emrine bırakılacaktır.
c- Alınan mallardan mütebaki kalan ve ithal edilecek olan bu cins stokların nakil ve furuhtu tamamiyle serbesttir.
d- Çocuk ve kadın elbiseleri ve levazımıyle lüks eşya almak sûret-i kat'iyyede memnudur.
2- Hariçten mal getiren tüccarlardan Tekalif-i Milliye Komisyonlarına mal veren ve mukabilinde kuruşlu mazbata alan tüccarların mazbatalarında muharrer miktar istihkaklarının yüzde yirmisi bilahare getirecekleri malların gümrük bedeline mahsup edilecektir.
3- Bu muamelat hakkında da iki numaralı emrin üçüncü maddesinde tafsil edildiği veçhile komisyonlarca üç kıta defter tanzim edilecektir.
4- Bu emre muhalefet ederek malını gizleyenler veya suiistimali görülenler kim olursa olsun hıyanet-i vataniye ile tercim edileceklerdir.
5- Üç numaralı olan bu emir derhal komisyonlara tebliğ edilmek üzere vilayet ve livalara ve İstiklal Mahkemeleri'ne yazılmış ve beray-ı ma'lûmat vekaletlere ve cephe kumandanlıklarına verilmiştir.
Bu emirle, tüccar ve halkın elinde bulunan çeşitli materyalin yüzde kırkı, parası sonradan ödenmek üzere alınmıştır. Dışarıdan getirilen bu tip malların yüzde onu da aynı biçimde iskelelerde ordu gereksinimleri için alınmış, bunların bedeli kadar olan miktar kişinin devlete ödeyeceği gümrük vergisinden düşülmüştür.
Dört numaralı Tekalif-i Milliye emri ile; buğday, saman, un, arpa, fasulye, bulgur, nohut, mercimek, kasaplık hayvanat, şeker, gaz, pirinç, sabun, yağ, tuz, zeytinyağı, çay, mum stoklarından yüzde kırkı Tekalif-i Milliye kapsamında ordu ihtiyacı için anbarlara alınmaktadır. Devlet bunlara karşılık, bedeli sonra ödenmek üzere kişilere birer mazbata (senet) vermektedir.
Beş numaralı emir ile; ordu gereksinimleri için alınan taşıt araçları dışında halkın elinde olan taşıt araçlarıyla 100 km'lik bir uzaklığa kadar ayda bir kez parasız taşıma yapılması zorunlu kılındı.
Altı numaralı emir ile; ordunun giyimine ve beslenmesine yarayan bütün sahipsiz, terk edilmiş, bırakılmış, kalıntı, kullanılmayan mallara da el konuluyordu.
Yedi numaralı emir ile; halkın elinde bulunan savaşta gerekli bütün silah ve cephanenin üç gün içinde Ulusal Vergiler Kurulu'na verilmesi emrolunuyordu.
Sekiz numaralı emir ile; benzin, vakum, gres, makine, don, saatçi ve balık yağları, vazalin, otomobil, kamyon lastiği, solüsyon, buji, soğuk tutkal, Fransız tutkalı, telefon makinası, kablo, pil, çıplak tel, yalıtkan maddeler ve bunlara benzer malzeme ile sülfrik asit stoklarının yüzde kırkı ordu ihtiyacı için alınıyordu.
Dokuz numaralı emir ile; demirci, marangoz, dökümcü, tesviyeci, saraç ve arabacılar ile bunların işliklerinin iş çıkarma (üretim) güçleri; kasatura, kılıç, mızrak, eyer yapabilecek ustaların adları, sayıları ve durumları belirleniyordu.
On numaralı emir ile; halkın elinde bulunan dört tekerlekli yaylı araba, dört tekerlekli at ve öküz arabalarıyla, kağnı arabalarının, bütün takım ve hayvanlarıyla beraber, binek ve top çeker hayvanları, katır ve yük hayvanları, deve ve eşek sayısının yüzde yirmisi ordu ihtiyacı için alınmaktaydı.
Bu emirlerle alınan ve Ulusal Vergiler Kurulu (Tekalif-i Milliye Komisyonu)'nun düzenlediği tutanaklarda gösterilen vergiler, Kurtuluş Savaşı'nı izleyen yıllarda halka geri ödenmiştir. Büyük bir kısmı nakten, geri kalan çok cüz'î bir bölümü de hazine tahvilleri ile yapılmıştır. Ödemelerin toplamı 6.003.663 Türk Lirasıdır. Bu miktarın % 72.3'ü daha 1923 yılında geri ödenmiştir. Bunun yanında Milli Hükümet, Osmanlının iç borçlanmada verdiği alındı belgelerinin bedeli olan 10.527.217 Türk Lirasını ödemenin yanında yine savaş borçları karşılığı olarak Milli Hükümet 1923-1937 yılları periyodunda halka toplam 17.426.409 Türk Lirası ödemiştir.
Tekalif-i Milliye Emirleri ile getirilen yükümlülükler çeşitli kıstaslara göre sınıflandırılabilir. Bu yükümlülükler; 'Vergi' niteliğinde olan yükümlülükler ile 'Borçlanma' niteliğinde olan yükümlülükler olarak iki grupta incelenebilir.
Vergi Niteliğinde Olan Yükümlülükler : Karşılıksız olarak bir hizmetin yapılması, mal verilmesi, sahipsiz mallara ve halkın elindeki savaşta kullanılabilecek her türlü silah ve cephaneye el konulması vergi niteliğinde olan yükümlülüklerdir.
Borçlanma Niteliğinde Olan Yükümlülükler: Halk ve tüccarın elinde bulunan gıda maddeleriyle ordunun gereksinimi olan mamul ve yarı mamul malların %40'ının belirlenecek bir bedel karşılığında devlete verilmesi, kararlaştırılmış bir ücret karşılığında bazı sanatkarların ve bazı üretim yerlerinin ordu gereksinimlerini karşılamak üzere çalıştırılması borçlanma niteliğinde olan uygulamalardır.
Vergi niteliğinde olan genel yükümlülükler için ödeme yapılmamıştır. Toplumun bir kesimini ilgilendiren özel yükümlülükler için belirlenecek tutarın sonradan ödenmesi kararlaştırılmıştır. Bu uygulamalar vergilemede adalet, eşitlik ve genellik ilkesine titizlikle uyulduğunu göstermektedir. Bu uygulama sırasında en küçük bir yolsuzluğa meydan verilmemiş, alınan mallar ve yapılan hizmetlerin tümü kayıtlara geçirilmiştir. En ufak bir yolsuzluğu görülen sorumluların 'Hıyanet-i Vataniye Cürmüyle' cezalandırılacakları önceden açıklanmıştır.
'Ulusal Vergiler Emirleri' ile getirilen yükümlülükleri yerine getirmeyenlerin de görevliler gibi Hıyanet-i Vataniye Cürmüyle cezalandırılacakları emirlerde belirtilmiştir. Belirtilen suçları işleyenlerin İstiklal Mahkemeleri'nde yargılanacağı bir numaralı emirle açıklanmıştır.
Bir kısmı vergi, bir kısmı da borçlanma olarak kabul edilebilecek bu uygulamada halkın ödeme gücünün titizlikle değerlendirildiğini görmekteyiz. Yerine getirilemeyecek yükümlülükler konulmamış, son derece gerçekçi bir değerlendirme yapılarak halkın kaldırabileceği ve yerine getirebileceği yükümlülükler konulmuştur. Birinci Dünya Savaşı sırasında yapılan yolsuzluklar dikkate alındığında bu uygulamanın son derece başarılı olduğu açıktır.
Bu uygulama, en zor koşullarda bile bir ulusun neler yapabileceğini ortaya koymuştur. Dünyada ilk önce emperyalizme ve kapitalizme karşı Kurtuluş Savaşı veren bir ulusun niteliklerini de ortaya koymaktadır. Mustafa Kemal, ulusunun ortak istencini kavramış, ona önderlik etmiş, ulusunun desteğiyle en zor koşullarda bağımsız Türkiye Cumhuriyeti'ni kurabilmiştir.