Özellikle İskandinav ülkelerinde uygulanan şöyle bir yöntem var...
Marketlerdeki raflarda son kullanma tarihlerinin bitimine bir hafta kalan ürünlerde çok ciddi indirimler yapılıyor...
Yanlış bilmiyorsam;
Son bir iki gün kalan ürünler ise ücretsiz veriliyor...
Sanırım marketlerle üreticiler arasında yazılı olmayan bir anlaşma gibi...
Peki bizde nasıl?
Son kullanma tarihi geçmiş ürünü, market üretici firmaya iade ediyor...
Üretici firma ürünü imha ediyor...
Elbette, o ürünün fiyatına yansıyor imha...
Yüzde 10-15 gibi bir amortisman payı yani...
Firma diyor ki,
'Bu ürünlerin ortalama yüzde şu kadarı son üretim tarihi nedeniyle geri döner.
Maliyet hesabını ona göre yapın...'
Böylece,
Piyasa fiyatı yüzde 10-15 daha ucuz olabilecekken, olmuyor...
Belki toplamda bu şekilde binlerce ton ürün çöpe gidiyor, ancak ne marketler ne de üreticiler zerre geri adım atmıyorlar...
Yani demeye çalıştığım şey odur ki,
Hayat pahalılığına böylesi palyatif çözümler bulunabilir...
Eğer istenirse tabi ki...
**************
Sanırım Arjantin'deydi...
Yumurta fiyatları yüzde yüz artıyor...
İhtiyar bir kadın markete gittiğinde yumurta fiyatını duyunca, almaktan vazgeçiyor...
Tezgahtara da, 'nasılsa yumurta yemezsem ölmem... Bu parayı verip yumurta almam' diyor...
O sırada da bir vatandaş bu diyalogu telefonuyla video olarak kaydediyor ve sosyal paylaşım sitelerinde paylaşıyor...
İhtiyar kadının sözleri viral oluyor...
Ve bir kaç gün içinde yumurta fiyatlarını protesto edenler hızla artıyor...
Öyle ki,
İçeriğinde yumurta olan (pasta, makarna vb) ürünler bile bu protestodan nasibini alıyor...
Ve yumurta satışları durma noktasına geliyor...
Yumurta üreticileri,
Önceleri umursamıyorlar durumu; 'nasılsa alışırlar' diyerek geçiştiriliyor...
Bakıyorlar kimseler vazgeçmiyor...
Öyle ki soğuk hava depolarında bekletilen yumurtalar bir süre sonra çöpe atılıyor...
Üreticiler günler geçtikçe işin vahametini fark etmeye başlıyorlar...
Zararları giderek büyüyor...
Ve sonunda tüketiciler değil ve üreticiler pes ediyor...
Yumurta fiyatları ise,
Önceki 'normal satış fiyatının' bile yarısına düşüyor...
İşte buna da ticarette 'tüketici etkisi' deniyor...
(Bu ismi şu anda ben icat ettim...)
**************
Biz de ise durum şöyle işliyor...
Özellikle muhalif yayın yapan televizyon kanalları,
Her akşam haber programlarında, muhabirlerin çarşı pazar gezip mikrofon uzattıkları vatandaşların haberlerini yayınlıyorlar...
İçlerinde ne amcalar, ne teyzeler var...
Hayat pahalılığından, hiç bir şeye para yetiştiremediklerinden, geçinemediklerinden sitem ediyorlar...
Ama takan yok...
Kamuoyunda kendiliğinden yayılmak anlamına gelen 'viral' olamıyor hiç biri...
Herkes birbirine anlatıyor;
'Bir kilo kıyma aldım, şu kadar olmuş...'
'Yarım kilo peynir aldım, fiyatı şu kadar artmış...'
Etiketler ne kadar çıldırırsa çıldırsın,
Tıpış tıpış gidip, şikayet ede ede alıyoruz...
**************
Bilmem hatırlar mısınız?
Bir kaç yıl önce,
Hatırlamadığım bir olay nedeniyle ABD'yi protesto etmek ve ABD menşeli ürünleri satın almama rüzgarı vardı...
Bir sivil toplum örgütü, kendilerinin de protestoya katıldıklarını bir basın toplantısıyla açıklamışlardı...
Dernek başkanı şunu söylemişti...
'ABD'yi protesto etmek amacıyla bundan sonra Coca Cola içmiyoruz...
Onun yerine bundan sonra Fanta içeceğiz...'
bizim milletin işi de biraz ona benziyor...
Hem şikayet ediyoruz,
Hem de satın almak için can atıyoruz...