Çoğu zaman,
'Buyur, bu da senin hakkın,' denmez.
Kuru kuruya,
'Hakkımı isterim!' deyip durmak da bir şey ifade etmez.
'Hak değirmen damında!' diye de bir söz var bizde.
Göndermeli, imalı, iğnelemeli bir söz!
Yani?
Yani kolay kazanılmaz…
Kolay elde edilmez haklar.
***
1 Mayıs İşçi Bayramı da kolay elde edilmedi.
Yüz altmış üç yıl önceye dayanır 1 Mayıs İşçi Bayramı…
1856 yılında Avusturalya'nın Melbourne kentindeki taş ve inşaat işçilerinin mücadelesiyle başladı işçilerin hak mücadelesi.
Melbourneli taş ve inşaat işçilerinin istediği, çalışma saatlerinin azaltılmasıydı sadece.
İstediklerini elde edemeyince protestolara başladılar.
İlk işçi hareketidir bu.
İlk hak mücadelesi…
İlk, insanca yaşama mücadelesi…
***
Bu ilk kıvılcımı, otuz yıl sonra ki az zaman değildir insan ömründe otuz yıl, 1 Mayıs 1886'da ABD'nin Chicago kentindeki işçilerin, çalışma saatlerinin sekiz saat olması için başlattığı mücadele takip etti.
ABD'de beş binden fazla iş yerinde grev ilan edildi.
Grevcilerle polis arasında çıkan çatışmalarda bir işçi öldü.
Çok sayıda işçi yaralandı.
Üç gün sürdü gösteriler.
Gösteriler sonunda, sendikacılardan dördü hakkında idam kararı verildi.
Dördü de ağır hapis cezasına çarptırıldı.
Bütün bunlardan sonra, 1889'da Milletlerarası İşçi Kardeşliği Teşkilatı'nın Paris Kongresinde 1 Mayıs, işçilerin ortak bayramı olarak kabul edildi.
1889'da…
Günümüzden yüz otuz yıl önce elde edilmiş bir hak, 1 Mayıs İşçi Bayramı.
***
Bizde ise ancak 1912'de…
Dünya tarihinden yirmi üç yıl sonra ilk kez 1 Mayıs İşçi Bayramı kutlandı.
Sonrası ise…
Kırk yamalı bohça!
Kazanılmış hakkın kaybedilip yeniden kazanılmasıyla…
Yasaklarla devam etti.
***
Birinci Dünya Savaşı…
Kurtuluş Savaşı derken uzun bir aradan sonra 1921'de yeniden 1 Mayıs İşçi Bayramı kutlanmaya başlandı.
Gayri resmi, resmi…
Ağır aksak devam ederken 1 Mayıs kutlamaları, 1924'te yasak geldi
1925'teyse 'Takrir-i Sükun' yasasıyla 1935 yılına kadar sürecek bir yasak dönemi başladı.
27 Mayıs 1935'te de 'İşçi Bayramı' değil de 'Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkındaki Kanun' ile 'Bahar Bayramı' olarak kabul edildi, 1 Mayıs.
1977'de Taksim Meydanı'ndaki kutlamalarda işçilerin üzerine açılan ateş sonucu çıkan arbedede Kazancı Yokuşu'nda 34 kişi öldü 136 kişi yaralandı.
12 Eylül 1980 darbesinden sonra, 1981'de, 1 Mayıs İşçi Bayramı resmi tatiller arasından çıkarıldı.
Yirmi sekiz yıl sonra, Nisan 2009'da'Emek ve Dayanışma Günü' adıyla yeniden resmi tatil olarak ilan edildi.
Ve günümüze kadar, hiçbir olayın yaşanmadığı zamanlar da oldu ama olaylarla, yasaklarla, gözaltına almalarla, 2007'de Taksim'de kutlama yapmak isteyen 580 kişi gözaltına alındı, mücadelelerle devam etti, 1 Mayıs İşçi Bayramı.
***
İki tür hak mücadelesi vardır.
Biri, hakkı elde etme mücadelesi, diğeri de elde edilen hakka sahip çıkma mücadelesi.
Büyük mücadelelerle elde edilen hakkı kaybetmeme mücadelesi…
Ve bugün işçilerin hayati önem taşıyan 'kıdem tazminatları' sallantıda!
Kıdem tazminatlarının fona aktarılması söz konusu…
Ne zaman alabilecekler haklarını fondan?
Ya altmış beş yaşında emekli olunca ya da ölünce!