Tarihsel sürecin kayıt altına alınması, korunması ve daha sonra kullanılması başlıklarının ilk çatı altında toplanışıdır müzecilik. Medeniyetin keyifle sahip çıkılması ve kimliğin evrensel boyutta önemsenmesi. Birçok akıl almaz adıma rağmen genel hatlarıyla müzecilik ülkemizde nerede ve nasıl başladı, nasıl ve ne zaman ciddiyetle ele alındı?

Aslında Türkiye'de müzecilik çalışmaları Cumhuriyet'ten sonra büyük bir gelişme göstermiştir. Bunun temelinde Atatürk'ün, kültür varlıklarının araştırılıp ortaya çıkarılmasına ve müzelerin ülke çapında yaygınlaştırılmasına verdiği önem yatmaktadır. Cumhuriyet ilan edildiği sırada Türkiye'de yalnızca 'Asar-ı Atika Müzesi' adıyla anılan İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Aya İrini'de kurulmuş olan Askeri Müze, Süleymaniye Külliyesi'nin imaretinde yeralan Evkaf-ı İslamiye Müzesi ile Anadolu'nun birkaç büyük kentinde açılmış Müze-i Hümayun şubeleri bulunmaktaydı.

Cumhuriyet'in ilk yıllarında Milli Eğitim Bakanlığına bağlı olarak kurulan 'Türk Asar-ı Atikası', her türlü arkeolojik ve etnografik buluntunun toplanması ve korunmasına yönelik çalışmaları üstlenmiş. Anadolu'nun birçok ilindeki kilise, cami, han gibi anıtsal yapılar onarılarak müzeye dönüştürülmüş.

İçindeki eşyalar ile birlikte müzeye dönüştürülen Topkapı Sarayı 1927'de ziyarete açılmış. Yine aynı yıl Evkaf-ı İslamiye Müzesi, 'Türk ve İslam Eserleri Müzesi' olarak yeniden düzenlenmiş; Konya'daki Mevlana Dergahı müze haline getirilmiş.

Ülkenin müze olarak tasarlanan ilk yapısı olan 'Ankara Etnografya Müzesi', 1930 yılında halkın ziyaretine açılmıştır. Ayrıca Bursa, Adana, Manisa, İzmir, Kayseri, Antalya, Afyon, Bergama ve Edirne'de yeni müzeler kurulmuştur. 1940 yılında Mahmut Paşa Bedesteni'nde kurulan Hitit Müzesi, 1968 yılında restore edilerek 'Anadolu Medeniyetleri Müzesi' adını almıştır. Bugün ülkede Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı 99 adet Müze Müdürlüğü ve bu müdürlüklerin denetiminde faaliyet gösteren 92 adet özel müze ve 1204 adet koleksiyoner bulunmaktadır.

Müzelerdeki koleksiyonları meydana getiren eserler, genellikle Anadolu'daki uygarlık çağlarına aittir. Büyük çoğunluğu 1935'lerden itibaren başlayan arkeolojik kazılar sonucu çıkarılmış. Tarih öncesi devirlerin eserleriyle, antik çağ ürünlerinin oluşturduğu arkeolojik ağırlıklı koleksiyonların yanında; Doğu Sanatı ve Türk-İslam Devirleri'nin eserleri ikinci büyük grubu meydana getirir. Bunun yanısıra ülkede Osmanlı Tarihi, Kurtuluş Savaşı ve devrimler ile ilgili, içindeki eşyalarla olduğu gibi korunarak restore edilen tarih müzeleri de bulunmakta.

Atatürk'ün Selanik'te doğduğu evin örneği rölöve projesine uygun şekilde yaptırılarak müze haline getirilmiş. Atatürk'ün hayatı ve ilkelerinin bilgi, belge ve dokümanlarla teşhir edildiği müze Ankara'da ziyarete açılmıştır. Ayrıca, Kurtuluş Savaşı'nı yönlendirdiği ve çeşitli illeri ziyaretinde konuk edildiği yapılar da müzelere dönüştürülmüş.

Ülkedeki müzelerin bir başka grubu ise 'Müze Evler' ve 'Hatıra Müzeleri'dir. Birgi'deki 'Çakırağa Konağı', Amasya'daki 'Hazeranlar Konağı', Diyarbakır'daki 'Ziya Gökalp Müze Evi' ve İstanbul'daki 'Tevfik Fikret Aşiyan Evi' bu müzelerden bazıları.

Tarihsel yapıların müze olarak korunmasına 1930'larda girişilmiş. İstanbul'da Ayasofya, Dolmabahçe Sarayı, Kariye Camii, Fethiye ve İmrahor Camileri ile Bursa'da Yeşil Türbe ve Muradiye Külliyesi bu tür müzelerin en önemli örnekleri. Ülkede aynı zamanda birçok antik kent 'açık hava' müzesi olarak düzenlenmiş. Boğazköy, Efes, Bergama, Afrodisias, Aspendos, Karatepe, Göreme ve Perge açık hava müzeleri bunlardan bazıları.

Türkiye tarihsel miras ve müzecilik alanındaki faaliyetlerde uluslararası kuruluşlarla da işbirliği yapmakta. UNESCO'ya bağlı Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (ICOMOS) ile Milletlerarası Müzeler Konseyi'nin (ICOM), Türkiye Milli Teşkilatları bulunmaktadır. Bu kuruluşlarla ortak mesleki çalışmalar ve projeler yürütülmekte. 1984 yılında Avrupa Konseyi tarafından 'Seçkin Müze' ödülüne layık görülen İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi, 1988'de 'Europa Nostra' ödülünü alan Sadberk Hanım Müzesi ve 1996'da Avrupa Konseyi tarafından 'Yılın Müzesi' seçilen İstanbul Rahmi M. Koç Müzesi, ödüllü Türk müzelerinden bazıları.