Son günlerde toplumsal gündemimize çöken 'umutsuzluk, güvensizlik ve kalitesizlik yüklü kısır tartışmalar' insanı öylesine bunaltıyor ki..Tam böyle bir durumdayken elime ulaşan bir kitabın sayfalarına sığındım. Son dört günde tepeden tırnağa irdelediğim bu kitaptan süzdüğüm damlaları sizlerle paylaşmak istiyorum.
KONUSUNDA 'İLK' ÖZELLİĞİ TAŞIYAN BİR KİTAP
Tam adı 'Sağlık Ekseniyle Köy Enstitüleri – Sağlık Eğitimiyle Canlandırılacak Köy' olan kitabın, 'Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği (YKKED) İktisadi İşletmesi Yayınları' tarafından Nisan 2023'te birinci basımı yapılmış.
Kitap, on beş bölüm ve ekler altında sunulan 448 sayfadan oluşuyor. İçindekiler bölümündeki başlıklar, kitabın ne denli önemli olduğunun muştusunu veriyor. Sonra da Pakize Türkoğlu'nun yaptığı 'Sunu', sizi kitabı okumaya kışkırtıyor. Kitabın 12- 370 sayfaları nesnel verilere dayalı ufuk açıcı bilgilerle yüklü. 371- 447 sayfalarında yer alan 'Ekler' ve 'Kaynaklar' bölümleri ise tam bir bilgi kaynağı hazinesi.
Konuyla ilgili 'durum saptaması' özelliği önde olan 'Sağlık Ekseniyle Köy Enstitüleri' kitabı, bu konuda 'çıkarım' ve 'gelecek öngörüsü' üretecek yeni araştırmacılara adeta davetiye çıkarıyor...
Bence bu kitabın önemi üç noktada özetlenebilir:
Birincisi, Cumhuriyet'in çok yönlü toplumsal projesi olan Köy Enstitülerinin kalkınma hedeflerinin 'eğitim, sağlık, tarım (üretim)' bütünlüğü içinde değerlendirilmesidir.
İkincisi, 'Köy Enstitüleri Sağlık Kolu' konusunu böylesine derinliğine ve kapsamlı olarak irdeleyen 'ilk' özelliği taşıyan bir çalışma olmasıdır.
Üçüncü önemi ise kitabın yazarları Hilmi Uysal (Prof. Dr.), Mualla Aksu (Prof. Dr.) ve Pakize Türkoğlu (Yüksek Köy Enstitüsü çıkışlı eğitimci ve emekli öğretim görevlisi)'nun akademisyen kimlikleri sayesinde 'Kitabın akademik disiplin içinde' hazırlanmış olmasıdır.
Bilindiği gibi, özellikle 1950'den sonra iktidar tarafından Köy Enstitüleri aleyhinde sürdürülen karalama ve gözden düşürme politikaları, 1954'te çıkarılan bir yasayla fiilen kapatılmaları ve sonraki yıllardaki askeri darbe dönemlerinde sürdürülen yasaklar nedenleriyle Köy Enstitüleri konusu uzun süre üniversitelerimizin ve akademisyenlerimizin gündemine girememiştir. Bu karanlık süreç, günümüzün ucube tek adam sisteminin de ekmeğine yağ sürmüştür, sürmektedir...
Böyle bir durumda, Köy Enstitüleri gibi 'laik, demokratik, bilimsel, kamusal eğitim' konusunda yapılacak tüm çalışmalarda temel görev; 'eğitim alanındaki demokratik örgütlere ve bağımsız akademisyenlere düşmektedir.'
Böylesine önemli bir görevin 'iyi, güzel, doğru' biçimde sürdürülebilmesi için ise 'damlaların birliği ve sürekliliği...' gerekiyor.
Kitaba emeği geçen kişileri ve kuruluşları kutluyor, okurunun çok olmasını diliyorum.
PAKİZE TÜRKOĞLU ANISINA SAYGILARIMLA
Yukarıda sizlere tanıtmaya çalıştığım kitabın eksen yazarı Pakize Türkoğlu, kitabın piyasaya çıkışından bir gün sonra 25 Temmuz 2023 Salı günü, 96 yaşında aramızdan ayrıldı.
1944 Aksu Köy Enstitüsü, 1947 Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü çıkışlı olan Pakize hanım, yaşamını demokratik eğitime adamış bir Cumhuriyet aydınıdır. 'Kızlar Da Yanmaz, Tonguç ve Enstitüleri, Kısa Süren Hasat, Kimseli Kimsesiz' isimli kitapları ve yüzlerce makalesiyle yazınımıza ölümsüz eserler bıraktı.
Bence Pakize öğretmenin özgün bir özelliği de demokratik öğretmen örgütlenmesi içinde aktif olarak yer almasıdır. O, Türkiye Öğretmenler Sendikası'nın (TÖS) kuruluşundan kapanışına dek üyesiydi, bir dönem yönetim kurulunda da bulundu. Oysa o yıllarda örgütsel yaşamda aktif yer alan kadın eğitimcilerin sayısı parmakla sayılacak kadar azdı...
Pakize Türkoğlu'nun 1945 yılında Çifteler Köy Enstitüsü'nde stajyer öğretmen olarak görev yapması, kendisinin Eskişehirli eğitimciler tarafından daha yakından tanınmasını sağlamıştır.
Eskişehir'de EĞİT- DER öncülüğünde yapılan Köy Enstitülerinin 70. Kutlama Programı kapsamında, 19 Nisan 2010 tarihinde Anadolu Üniversitesi'nde, Pakize Türkoğlu'nun verdiği 'Köy Enstitülerinin Ekonomik Temelleri' konulu konferanstan süzdüğüm birkaç damlayı sizlere sunuyorum:
* 'Dünyanın mevcut eğitim sistemleri tıkanmış durumda ama Köy Enstitüleri uygulamasının önü açık...'
* 'Günümüzde BM'nin ortaya koyduğu 'su ve toprağın korunması, üretmeden tüketmemek' gibi önermeler Köy Enstitülerinin ilkeleriydi...'
* 'Laik eğitim topluma 'bolluk ve birlik' sağlamak zorundadır...'
* 'Eğitim uygar bir ortamda yapılmalıdır...' (Bakınız: Sakarya Gazetesi 22 Nisan 2010 tarihli Kesit köşesi)
Düşünceleriyle ve eserleriyle dünden bugüne ve yarınlara ışık tutan Pakize Türkoğlu'nun anısı önünde saygıyla eğiliyorum.
İLYAS KÜÇÜKCAN ABİMİZE TEŞEKKÜRLERİMLE
Kendisiyle EĞİT- DER Eskişehir Şubesinin kuruluş sürecinden (1988) beri yakından tanıştığımız İlyas Küçükcan abimizin bizim yaşamımızda çok özel ve özgün bir yeri var.
İlyas abimizle son otuz beş yıl içinde birlikte yaptığımız yoğun çalışmaların ayrıntıları Eskişehir gazetelerinin arşivlerinde ve 'Eskişehir'de Demokratik Öğretmen Örgütlenmesinden Kesitler' isimli kitabımın sayfalarında duruyor...
Yukarıda adı geçen 'Sağlık Ekseniyle Köy Enstitüleri' isimli kitabı bize İlyas Abimiz armağan etti. Kitabın iç kapağına o düzgün el yazısıyla yazdıkları aynen şöyle:
'Üç güçlü yazarın yayın hayatımıza kazandırdığı bu değeli çalışmayı, yazarlarının da izniyle değerli meslektaşlarım Emine Güler Gerede ve İbrahim Gerede'ye armağan ediyorum. İlyas Küçükcan- 10 Ağustos 2023'
Çok teşekkürler İlyas abimiz. Size ve eşiniz Nurhayat ablamıza nice sağlıklı yıllar diliyoruz.
*****
GÜLTEKİN GAZİOĞLU ANILARIMIZDA YAŞIYOR...
10 Ağustos 2005 tarihinde aramızdan ayrılan, kendisiyle TÖB- DER'de 1976- 1980 yıllarında genel başkanlık yaptığı dönemde yakından tanışma fırsatı bulduğum ve yaşadığı sorunlara tanık olduğum, 'Roman Gibi/Anılar' kitabından yazılarımda ve kitaplarımda kaynak olarak yararlandığım Gültekin Gazioğlu; anılarımızda yaşıyor, yaşayacak...
Sağlıkla, sevgiyle, dostlukla, birlikte...
