Birer kültürel miras gibi bir nesilden diğerine bırakılan geleneksel yiyecekler arasında yer alan helvalar, yemek kültürümüzde önemli bir yere sahiptir. Helva kelimesi Arapçada tatlı anlamına gelen hulv'dan türetilmiştir. Helvanın dinsel, kültürel ve törensel bir anlamı vardır. Çevreyle, komşularla bir olayın sevinç veya acısını paylaşmak için yapılan adeta simge bir gıda olan irmik helvası; doğumda,sünnet törenlerinde, düğünde, hacca ve askere gidiş gelişlerde, dini günlerde(bayram, kandil, mevlit vb.), cenazede, hayır yapmak istendiğinde kavrulup eşe dosta dağıtılan ve paylaşmanın sembolü olan bir yiyecektir. Yaygın tüketilen irmik helvası temelde, irmiğin yağla kavrulup, içine su-şeker ya da su-meyve suyu-şeker ya da su-süt-şeker yahut su-şeker-pekmez (bal) gibi bir karışımdan hazırlanan şerbetin ilavesiyle hazırlanır. Ana malzemesi olan irmik, yağ ve şekerin yanı sıra içinebaharatlar, kuru veya yaş meyveler, dondurma çeşitleri, çikolata katılarak veya üzerine verilen soslar ile tadı ve bileşimi değiştirilebilmektedir. İrmik helvasının ana hammaddesi makarnalık (durum) buğdaydır. Bunların tanelerinin ıslatılıp, öğütülüp, elenmesi ile elde edilir.
İrmik, genellikle helva veya en sevilen yiyeceklerden olan makarna yapımında, çorbada ve yemeklerde kullanılmaktadır. Yapıldığı durum buğdayından dolayı irmikte ve bundan yapılan irmik helvasında bitkisel protein oranı yüksek olup, yavaş sindirildiğinden, kan şekerini hemen yükseltmez, bu bakımdan diyabet hastaları ve insülin direnci olanların tüketebileceği bir gıdadır. İrmik helvası bitkisel protein içeriği yüksek olduğu için vejetaryenler ve veganlar tarafından da tercih edilen bir gıdadır.(Protein büyüme, gelişme, açılan yaraların onarımı, çeşitli maddelerin sindirilmesi, enfeksiyonlara karşı koyma, zeka gelişmesi için gereklidir). İçerisinde %73 oranında karbonhidrat bulunduğu için enerji değeri yüksektir ve büyüme çağındaki çocuklarla, aktif çalışanlar için iyi bir enerji kaynağıdır. Karbonhidratları kompleks yapıda olduğu için metabolizmada hızla parçalanarak enerjiye dönüşmektedir. İçerdiği lifler ile uzun süre tokluk hissi verdiği için diyet yapanlar için uygundur, vücuttaki zararlı maddelerin atılması ve bağırsakların düzenli çalışmasını sağlamaktadır. İrmik helvası diğer tahıl ürünlerinde olduğu gibiB grubu vitaminlerce zengindir. Karbonhidratlardan enerji üretimi, beyin fonksiyonları ve sindirim sistemi ve vücudun proteinleri kullanabilmesi için gerekli olan B1 vitamini; karbonhidrat, protein ve yağlardan enerji üretimine katkı sağlayan ve cilt, saç, tırnak için önemli olan ve vücuttaki asit oranını düzenleyen B2 vitamini; kan şekerini dengeleyen ve kolesterolü düşürüp, sindirim sisteminde etkili olan B3vitamini; protein sindirimi, beyin fonksiyonu, hormon üretimi için fayda sağlayan, alerjik reaksiyonu engelleyen B6 vitamini; beyin ve sinir sistemi fonksiyonları ve kan hücreleri yapımı için gerekli olan B9 (folik asit) içermektedir. Kemik ve diş sağlığı, sinir sistemi, kanın pıhtılaşmasını önleme ve kaslar için gerekli olan kalsiyum mineraline sahiptir. Demiri yeterince içerdiği için bebeklerin, kadınların ve özellikle kız çocuklarının beslenmesinde önemli bir gıdadır. Bu helva içindeki irmik ve bazen konulan pekmez, bal, çikolatanın içerdiğimagnezyum ile kas ve sinir sisteminin çalışmasında ve enzimlerin aktivitesinde rol oynamaktadır.
Enerji depolanması ve taşıması, pH dengesinin sağlanması gibi görevleri olan fosforu da bünyesinde bulundurmaktadır. Helvanın içine konulan maddelerde bulunan potasyum kalp ve böbrek sağlığı için önemli bir mineraldir. Helvanın ana maddesi olan irmik su dengesini sağlayan ve besinlerin hücre içine girmesini sağlayan sodyum ve bağışıklığı güçlendiren çinkoyu da içermektedir.Helvada yağ oranı çok önemlidir. Az olursa tadı yavan, çok olursa tadı ağır olmaktadır. Helvada bu kadar önemli olan yağlar enerji kaynağıdır ve kas hareketlerinin yapılabilmesi, sinir sisteminin ve beynin düzenli çalışması, vücudun ısı düzeni, organların çevresini sararak onları dış darbelere ve zedelenmelere karşı korunması, vücut için gereken bazı hormonların üretilebilmesi, minerallerin (iyot, mangan, demir, çinko, bakır, fosfor ve kalsiyum) gereken kısımlara taşınması ve sadece yağda eriyebilen A,D,E,K gibi vitaminlerin vücuda alınarak yararlı olmasının sağlanması gibi insanın sağlıklı yaşaması için gereken çok önemli işlevleri de vardır.İrmik helvasında bulunan şeker, iyi bir enerji kaynağı olması yanında beynin çalışmasını destekleyen kandaki endorfini yükselterek mutluluk hissi verir. Bazen irmik helvasının şerbetinin içine rengi koyulaştırmak ve farklı bir tat oluşturmak için bir miktar doğal tatlandırıcı olan pekmez konulabilmektedir. Bu helvanın enerji içeriğini artırır, kan yapımına katkı sağlar ve de minerallerce zengindir.İrmik helvasında şerbet hazırlamada içine konulansüt, portakal suyu, vişne suyu eksik olan vitamini ve minerali tamamlamada veya etkisini artırmada önemlidir.
İrmik helvasına parlaklık vermek için bazen içine bal konulmaktadır. İrmik helvasında yağ ile birlikte kavrulmuş karışıma su/süt/meyve suyu ve şeker/bal/pekmez ile hazırlanan şerbet eklenerek helva tamamlanmaktadır. İrmik helvasında dökülen şerbetin sıcak ve soğuk olması da önemli olmaktadır. Helvasının tane tane olması istenirse şerbet sıcak, yumuşak ve yapışık olması isteniyorsa soğuk olarak dökülmelidir. İyi bir helva için 1.5 su bardağı irmik, 125 g margarin veya tereyağı, yarım çay bardağı kadar sıvı yağ ile koyulaşıncaya kadar kavrulup, 1 su bardağı şeker ve 2 su bardağı su (biri süt olabilir) kaynatılıp kavrulmuş irmiğe eklenip suyu çekinceye kadar kısık ateşte pişirilmelidir. Suyunu çekip taneli bir hal alınca, bir avuç şeker serpilip üzeri kapalı şekilde demlenmeye bırakılmalıdır. Helva pişirilince içine eklenen kuru meyve, ceviz, kavrulmuş susam ve/veya üzerine dökülen çikolatalı ve meyveli soslar, içine konulan dondurma, helvanın kalorisini ve besleyiciliğini artırmaktadır. Şerbete konulan süt veya içine konulan dondurma ile irmik helvası bu helvada eksik olan proteini tamamlamada ve şerbete konulan meyve suyu veya içine konulan meyveli dondurma eksik olan vitaminleri tamamlamada önemlidir.
İrmik helvası anlaşılacağı gibi oldukça enerji verici ve besleyici bir tatlıdır. Sütlü tatlıların yapımında kullanılınca besin değeri artmakta fakat şeker ilavesi ile yapılan helvalarda şekerden dolayı kalori değeri yükselmektedir.Tatlılarda sütün kullanımı protein, fosfor ve kalsiyum değerinin artmasını sağlamaktadır. Sütlü tatlılarda meyveli ilaveler kullanılması da hem vitamin ve hem de mineral içeriğinin artmasını sağlamaktadır. İrmik, yemeklerde kıvam artırmak için de kullanılmaktadır. Kalorisi yüksek olan bu gıda belirli aralıklarla tüketildiğinde her yaştaki insan için faydalı olmaktadır.