Türkiye’de bisiklet denilince akla ilk olarak Konya’nın devasa bisiklet yolları gelir. Ancak rakamların ötesine baktığımızda, bisikletin bir ulaşım aracı olarak sokaklarda gerçekten yaşayan bir başkenti var: Eskişehir.
TÜİK verileri, Eskişehir’i kişi başına düşen 95.4 metre bisiklet yolu ile Türkiye ikincisi yapıyor. Bu, Konya’nın çok gerisinde kalan İstanbul (9m) ve Ankara’nın (10.7m) neredeyse 10 katı bir oran. Ancak Eskişehir’in hikayesi, sadece asfalt uzunluklarıyla anlaşılamaz. Bu şehir, bisikleti bir yaşam kültürüne dönüştürmeyi başarmış, Türkiye’ye örnek olacak bir laboratuvar.
Eskişehir’in elindeki en büyük fırsat, öğrenci pedalları. Şehrin sırrı, 80 binden fazla öğrencisiyle şekillenen dinamik nüfusunda yatıyor. Öğrenciler için bisiklet, bir ulaşım aracı olmanın ötesinde; ekonomik, pratik ve sosyal bir tercih. Otobüs ücretinden tasarruf ettiren, kampüs ile ev arasındaki ideal mesafeleri katettiren, bir yaşam tarzı.
Şehrin düz ve kompakt dokusu da bu kültürü destekliyor. Ana arterlerdeki kesintisiz bisiklet koridorları, bisikleti şehrin doğal bir parçası haline getiriyor. En önemlisi, otomobil sürücüleri artık yolda bisikletli görmeye alışkın. Bu, trafikte paha biçilmez bir güvenlik ve saygı kültürü yaratıyor.
Eksikleri yok değil. Dar kaldırımlara sıkıştırılmış yollar, zaman zaman otopark işgali, kışın kar ve buzla mücadele, çözülmesi gereken sorunlar.
Eskişehir modeli, diğer şehirlere çok önemli bir ders veriyor: Önce kültür, sonra altyapı. Bisiklet yollarınız yüzlerce kilometre olsa da, toplumun zihninde bir karşılığı yoksa o yollar boş kalır. Eskişehir’de ise bisiklet, önce öğrencilerin, sonra tüm kentin benimsediği bir yaşam tarzı oldu. Altyapı da bu kültürü desteklemek için zamanla geldi ve gelişiyor.
Diğer şehirlerimiz, özellikle de üniversite gençliğine ev sahipliği yapanlar, Eskişehir’den ilham almalı. Ulaşım planlamasında bisikleti bir “check-list” maddesi olarak değil, bir kent kültürü projesi olarak görmeli.
Eskişehir, Türkiye’nin iki tekerlekli ulaşım devriminin sessiz ve başarılı öncüsü. Porsuk’un şırıltısına karışan her pedal sesi, bisikletin yalnızca bir ulaşım aracı değil, başlı başına bir yaşam deneyimi olduğunu hatırlatıyor bize.
Not: Yazıda kullanılan veriler TÜİK 2022-2023 kaynaklıdır.
İzmir 4.462.056 166 37.2 324.876 72.8
Ankara 5.782.285 62 10.7 298.087 51.5
İstanbul 15.655.924 141 9.0 823.515 52.6
Türkiye 85.372.377 3.668 43.0 5.668.890 66.4
|
Kent |
Nüfus |
Bisiklet Yolu (km) |
m/1000 kişi |
Toplam bisiklet sayısı |
Bisiklet/1000 kişi |
|
Konya |
2.319.643 |
582 |
250.9 |
104.025 |
44.8 |
|
Eskişehir |
911.982 |
87 |
95.4 |
57.301 |
62.8 |
|
Antalya |
2.696.249 |
132 |
49.0 |
183.707 |
68.1 |
|
İzmir |
4.462.056 |
166 |
37.2 |
324.876 |
72.8 |
|
Ankara |
5.782.285 |
62 |
10.7 |
298.087 |
51.5 |
|
İstanbul |
15.655.924 |
141 |
9.0 |
823.515 |
52.6 |
|
Türkiye |
85.372.377 |
3.668 |
43.0 |
5.668.890 |
66.4 |
GÜLMECE
İnsan neden bisikletini yatağa alır?
Uyurgezer olduğu ama yürümek istemediği için.
