Zamanlaması ve askeri taktik yönleriyle 1. Dünya Savaşı’nın en çok tartışılan taarruzlarından biri olan Sarıkamış Harekâtı’nın üzerinden tam 111 yıl geçti.

Birinci Dünya Savaşı’nda Doğu Anadolu (Kafkas) cephesinde Ruslarla savaşmaya başladık. Müttefikimiz Almanların derdi; Rusların Alman cephesine daha az kuvvet göndermesini sağlamaktı.

Bizi her cephede “canlı kalkan” gibi kullanan Almanlara karşı bizim hiç mi planımız yoktu?

Elbette plânlarımız vardı ama hayaller plânların çok üstündeydi...

SARAYIN DAMATLARI…

Kars ve Ardahan, Sarıkamış “93 Harbi” diye bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Rusların eline geçmişti.

Harbiye Nazırı ve Başkumandan Vekili Enver Paşa’nın hedefi elbette sadece Sarıkamış gibi küçük bir kasaba değildi. Asıl hedefi, hızlı bir hücum ile Rusları önüne katıp Kafkasya, Tebriz ve Bakü’yü (petrol alanları) ele geçirmek, Afganistan içlerine kadar uzanıp bölgedeki Türkleri de hareketlendirip “Dünya Türk Birliği’ni” kurmaktı…

Enver Paşa’yı bu harekâta yönlendirenlerin başında, onun gibi “sarayın damadı” olan bir başka asker, Albay Hafız Hakkı Bey vardı.

“MEHMEDİM KAR ALTINDA...”

Bölgede korkunç bir kış hüküm sürüyordu. Asker çok zor koşulların yanı sıra tifo, tifüs gibi hastalıklardan da kırılıyordu.

Ordunun zorunlu ihtiyaçları, silah, giyecek, yiyecek ancak İstanbul’dan gemilerle Trabzon’a oradan Erzurum’a ulaştırılmaya çalışılıyordu.

Rus donanması harekât öncesi malzeme getiren Türk gemilerini batırdı. Bu durum işleri daha da zorlaştırdı.

22 Aralık 1914’te Mehmetçikler, Sarıkamış’ı almak için kar ve tipi altında, eksi 30 derecede Allahuekber Dağları’na hücuma başladı.

Tam iki hafta boyunca o dağlar, yürüyerek aşılmaya çalışıldı.

On binlerce askerimiz savaşamadan soğuktan donarak sonsuz bir uykuya daldı.

3 Ocak'ta artık her şeyin bittiğini anlayan Enver Paşa Erzurum’a döndü.

Sarıkamış harekâtı acı ve hüzünle noktalandı. Bu felaket sonucunda Erzurum, Erzincan, Bitlis, Muş, Van Rusların eline geçti.

Mehmetçikleri kışın kar altında saklayan Allahuekber Dağları bahar gelince binlerce şehidimizi adeta geri verdi…

GÖRÜLMEMİŞ SANSÜR

Enver Paşa, Erzurum’dan İstanbul’a dönüşünde Sarıkamış harekatı ile ilgili büyük bir sansür uygulattı. Sansür öylesine yoğundu ki, halk, Sarıkamış’ta nelerin yaşandığını ancak yıllar sonra öğrenebildi.

Enver Paşa’nın bazı askeri kararları başta olmak üzere eleştirilecek yanları oldukça fazladır. Ancak, vatanseverliği ve idealistliği asla tartışılamaz…

BÖYLE DE BİR MİLLETİZ…

Sarıkamış’taki başarısızlıktan iki ay sonra,18 Mart 1915’te İtilaf devletleri donanması Çanakkale Boğazı’nda durduruldu,

Gelibolu Yarımadası emperyalist saldırganlara dünyadaki cehennemi yaşattı.

Çanakkale’de yakılan ateş dört yıl sonra başlayacak Kurtuluş Savaşı’nın öncüsü oldu.

Çanakkale Savaşı’nın ardından tüm Anadolu’nun dilinde artık yeni bir umudun adı vardı;

“Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal Paşa…’’