Son günlerde trafikte uygulanması düşünülen özellikle belirli Büyükşehir'lerde uygulanması planlanan bir durum söz konusu Plaka TAHDİDİ ile plaka TAHSİSİ konuya ilişkin dikkatinizi çekmiş olabilir İstanbul da Şoför esnafı pek çok eylem yaptı. Servisçiler Plaka tahdidini istediklerini kamuoyuyla paylaştılar. Peki, bu durum nedir? Ne olmalıdır? Konunun anlaşılması adına önce hukuki tanımlarını yapmakta fayda var. Tehditli plaka; Belirli bir idari bölge sınırları içinde belirli bir yolcu taşımacılık faaliyetinde kullanılan otobüsler için belirli harf veya harfler kullanılarak sınırlı/belirli sayıda verilen ve bu yolla bu faaliyette kullanılan otobüslerin toplam sayısını sınırlayan/belirleyen plakaları, Tahsisli plaka: Belirli bir idari bölge sınırları içinde, belirli bir yolcu taşımacılık faaliyetinde kullanılan otobüsler için, belirli harf veya harfler kullanılarak, sayı sınırlaması olmaksızın verilen ve bu yolla bu faaliyette kullanılan otobüslerin toplam sayısını sınırlamayan plakaları, İfade eder' denilmektedir.
Peki, bu tanımlara uygun şartları koyduğunuz zaman ne olacak? İlk önce yarışma ve rekabeti yok etmiş olunursunuz, büyükşehirlerde belirli esnafın tekel oluşturmasına ortam sağlarsınız, 'ben şu fiyattan aşağı taşımam denildiğinde' başkasında taşıttıramıyorsanız tekeli legal hale getirirsiniz.
İşte bu nedenle tüm okul servisleri kamu kurum ve kuruluş servisleri taksiler rekabeti ortadan kaldıracakları için plaka tahdidi, plaka tahsisi isteyip tekel olmayı hedeflemektedirler. Böyle bir durumda örneğin okul yönetimlerinin, öğrenci velilerinin servis seçme hakkı ortadan kalkacak, beğenilse de beğenilmese de aynı servis ile muhatap olmak ve hizmet satın almak zorunda bırakılacaklardır.
Plaka Sınırlama getirilmesi halinde Vatandaşları bekleyen sorunlar şunlar olacaktır.
a. Arz sabit olacağından plaka fiyatlarında yüksek oranlarda artışa bağlı rant oluşacaktır.
b. Servis taşımacılığı hizmetlerinin sınırlandırılması ve alternatifsizlik nedeniyle taşımacılık ücretlerinde artış baskısı meydana gelir.
c. Anayasa ile koruma altına alınan teşebbüs ve kişinin istediği alanda çalışma hürriyetinin aykırı neticelere sebebiyet verecektir.
d. Kazanma kaygısı kaynaklı yolculuk güvenliği sorunlarında artış yaşanacaktır.
e. Servis araçlarının suni bir biçimde fiyatlarının artışına bağlı servis maliyet ve fiyatlarında artış yaşanmaktadır.
f. Tekelleşme kaynaklı müşteri seçmeye bağlı sorunlar oluşacaktır.
g. Alternatifsizlik ve rekabeti sınırlı ortam nedeniyle servis taşımacılığında kalitenin düşmesine neden olacaktır.
h. Plaka sahiplerinin taksi ve minibüs şoförlerine benzer şekilde şoförler üzerindeki baskısında artış görülecektir.
i. Kentin çeşitli dinamikleri sonucu (yönetimsel kararlar, planlar, projeler, afetler vb.) arz talep dengesinin değişikliğe uğraması sonucu sınırlandırma yetersiz veya fazla sayıda olabilmektedir. Sınırlama sayısının doğru tespit edilememesi sonucu gayri yasal taşımacılık oranlarında artış yaşanacaktır.
j. Şoför çalışma süresi artarken çalışma standartlarında düşüş yaşanacaktır.
k. Arzın talebi karşılamaması nedeniyle arz kaynaklı mesai saatlerinde zorunlu değişikler olacaktır.
l. Arzın talep dengesinin toplu taşıma yatırımlarının gelişimi kaynaklı değişmesi sonucunda iş potansiyelinin arızalanmasına bağlı olarak tahditli plaka sahiplerinin (minibüs taşımacılığında olduğu gibi) düzenleyici kurumlarda iş talep söz konusu olacaktır. Bu nedenlerle plaka sınırlamaya yönelik uygulamalar doğru değildir ve yapılmamalıdır. Plaka tahdidi de plaka tahsisi de sorunları çözmeyeceği gibi birilerine rant sağlamaktan başka birşeye yaramayacaktır.
