Modern psikolojiyi etkileyen Yunan stoacı filozof Epiktetos genellikle kontrol alanı öğretisiyle bilinir. İsmi ise edinilmiş, satın alınmış anlamına geliyor.

Yani bu adam daha isminden “sen birininsin” ifadesiyle hayata başlıyor. Köle olarak büyüyor, efendinin keyfine göre yaşamını sürdürüyor. Bir noktadan sonra özgürlüğünü elde ediyor ama o sırada Roma’dan da sürülüyor, ve sonrasında öğrencilerine felsefe anlatmaya devam ediyor.

Hayatının büyük kısmı başkalarının kararlarının gölgesinde geçmiş.bir kölenin söylediği özgürlükle ilgili sözlere dikkat çekerim Bu cümle yazıldığında kişisel gelişim rafları yoktu. Ama garip bir şekilde, en çok bizim çağımıza yakışıyor gibi duruyor.

‘’Kendisine hâkim olmayan hiç kimse özgür değildir.’’ diyor Epiktetos.

Bu, bir imparatorun rahat koltuğundan salladığı süslü bir aforizma değil.
Bu, özgürlük kelimesiyle yıllarca alay edilmiş birinin iç muhasebesidir.

Biz bugün özgürlüğü genelde dışarıdan anlatıyoruz:
Epiktetos ise direksiyonu içeri kırıyor:
kendinle ne yapıyorsun? diyor

Bizim çağımızda kimse gelip boğazımıza tasma takmıyor fakat başka tasmalarımız var:
herkesi memnun etmeye çalışma alışkanlığımız reddeilmekten korkmamız bu yüzden ise kendimi geri çekme reflekslerimiz.


Epiktetosun söylediği şey şu;


Özgürlük, dışarıda sınırsız seçenek olması değil içeride fren ve gaz pedalını kullanabilme becerimizin olmasıdır.

Kendimize hâkim değilsek onaylanma ihtiyacımız ne istiyorsa onu yapıyoruz.

Yani ben böyleyim dediğimiz her yerde, belki de ben böyle yönetiliyorum dememiz gerekiyor.

Epiktetos diyor ki:
“Dışarıda ne olacağına her zaman karar veremezsin,
ama içeride neyi büyüteceğine karar verebilirsin.”

Bu bakış açısı, pasif bir kadercilik değil bence tam tersine en azından sahip olabileceğimiz tek egemenlik alanına sahip çıkmamız için bir çağrı.

Direksiyonun başında kim oturuyor?
kendimiz mi, yoksa korkularımız mı veya alışkanlıklarımız mı? belki de geçmiş travmalarımızdır.

Kendimize hâkim olmak,duygularımızı susturmak değil;
Şu an benim yerime kim konuşuyor? diye sorabilmektir.Özgürlük sandığımız şey aslında kaçış olabilir Bazen “Özgürüm” diye savunduğumuz şey,aslından duygularımızdan kaçış modelimiz olabilir

“Ben böyleyim işte, değişemem” cümlesi
Dışarıdan çok özgüvenli duruyor ama,
içten içe “değişmeye çalışırsam, başarısız olurum, rezil olurum”
korkusunu taşıyor olabilir.

Epiktetos’un cümlesini birazda ters çevirip bakalım.
Kendini hiç sorgulamayan kimse, özgürlüğünden fazla emin olmasın. Çünkü;

Özgürlük, Ben böyleyim diye geçiştirmekten değil,
Ben gerçekten böyle miyim, yoksa alıştığım rol mü bu? diye bakmaktan geçiyor.